21. yüzyılda önemli gelişmeler kaydetmiş olan dijital teknolojiler, muhtemelen bir öğretmenin sahip olması ve öğretim sürecine entegre etmesi beklenen en önemli beceriler arasındadır. Bu sorumluluğu taşıyacak öğretmenlerin sahip olması gereken yeterliklerin de çağın gereklerine uygun şekilde güncellenmesi ve özellikle COVID-19 salgını sonrası dönem için dijital yeterliklerin mevcut öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine eklenmesinin acil bir ihtiyaç olduğu yadsınamaz bir gerçektir.

MEB-UNICEF iş birliğinde ve Avrupa Birliğinin finansal desteği ile gerçekleştirilen “Öğretmen Eğitimi Dijital Ekosistemi” projesi ile öğretmenlerin dijital becerilerinin ve yetkinliklerinin artırılması hedeflenmiş olup proje kapsamında hazırlanan bu raporda, Türkiye’de tüm eğitim kademelerinde eğitim veren öğretmenlerin çağın gerektirdiği dijital yeterlikler için duydukları ihtiyaçlar ve sahip oldukları dijital becerilere ilişkin görüşlerine yer verilmiştir. Raporda Türk eğitim sistemine, öğretmen yeterliklerine, dijital yeterliklere, dünyada ve Türkiye’de mevcut duruma ait kısa bilgilere yer verildikten sonra öğretmen ihtiyaç analizinin metodolojisine, bulgulara, sonuç ve önerilere yönelik bilgiler verilmektedir.

Ülkemizde son 20-30 yılda yaşanan gelişmeler ve salgın sürecinin tetiklediği yeni öğrenme ihtiyaçları, araç-gereçleri ve öğrenme ortamları dikkate alındığında eğitim sistemlerinin ve öğrenmenin farklı boyutlara geçiş yapmaya ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. Bu bağlamda ülkemiz, öğretmenlerinin dijital becerileri konusunda bir çerçeve geliştirilmesini ve bu çerçevenin güncel teknolojiyi öğrenme sürecine dâhil edilmesini öncelikli bir amaç olarak kabul etmiştir.

IPA III Öğretmen Eğitimi Dijital Ekosistemi Projesi kapsamında Dijital Öğretmen Yeterliklerinin ilk taslak çerçevesi hazırlanmış, hazırlanan çerçeve birçok çalıştayda öğretmen, akademisyen, teknoloji sektörü uzmanları, MEB ve UNICEF uzmanlarından oluşan bir paydaş grubu tarafından değerlendirilerek son hâli verilmiştir.

Dijital öğretmen yeterlikleri, üç ana yeterlik alanı altında 17 yeterlik ve 14 alt yeterlikten oluşan bir referans dokümandır. Bu yeterlik ve alt yeterlikler altında öğretmenlerin teknoloji kullanımları, üç yetkinlik seviyesi ve bilişsel olarak üç farklı düzeyde 380 gösterge ile temsil edilmektedir.

Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) ve UNICEF iş birliğinde, Avrupa Birliği finansmanı ile yürütülmekte olan Öğretmen Eğitimi Dijital Ekosistemi Projesi kapsamında hazırlanan bu raporda, iki farklı Avrupa ülkesine (İsviçre ve İsveç) gerçekleştirilen saha ziyaretlerinden elde edilen dijital eğitim politikaları ve uygulamaları üzerine bulgular sunulmaktadır. Raporun veri kaynağını oluşturan bilgiler, 22-27 Mayıs 2023 tarihleri arasında İsviçre’ye ve 10-16 Eylül 2023 tarihleri arasında İsveç’e gerçekleştirilen saha ziyaretleri sırasındaki gözlemler ve görüşmeler neticesinde toplanmıştır.

İsviçre ve İsveç’e gerçekleştirilen saha ziyaretleri ile elde edilen bulguların Türkiye’de ulusal, kurumsal kapasitenin yenilikçi ve dijital teknolojilerle geliştirilmesi girişimlerine ışık tutması hedeflenmiştir. Ziyaretler sırasında özellikle bu iki ülkenin eğitim sisteminde dijital eğitimin ne derecede yer tuttuğu, öğretmenlerin sahip olması beklenen dijital yeterliklerle öğretmen ve öğrencilere sunulan ve kazandırılması hedeflenen dijital becerilerin neler oldukları, eğitimin farklı kademelerindeki dijital araç ve uygulamalara ne ölçüde yer verildiği, öğretmenlerin dijital eğitim bağlamındaki mesleki gelişimlerinde onlara ne tür olanaklar, kaynaklar (eğitim modülleri, eğitim içerikleri vs.) sunulduğu ve öğretmenlerin dijital beceriler kazanmasına yönelik ne tür mesleki gelişim faaliyetleri yürütüldüğü gibi konulara odaklanılmıştır.

Öğretmen Eğitimi Dijital Ekosistemi Projesi, Türkiye’nin eğitim sisteminde dijital dönüşümü güçlendirmeyi, öğretmenlerin dijital yeterliklerini artırmayı ve öğrenme süreçlerini kapsayıcı hale getirmeyi hedeflemektedir. Proje, öğretmenlerin dijital teknolojilerden en iyi şekilde faydalanarak geleceğin gereksinimlerine uygun bireyler yetiştirmelerini desteklemeyi amaçlamaktadır.

Bu kapsamda hazırlanan Proje Uygulama Kitabı, yalnızca proje çıktılarının belgelenmesi için değil, aynı zamanda sahada görev alacak öğretmenlere, eğitim yöneticilerine, kolaylaştırıcılara ve diğer paydaşlara doğrudan rehberlik etmek üzere hazırlanmıştır. Kitap, uygulama süreçlerini ayrıntılı biçimde ortaya koyarak, öğretmenlerin ve eğitim kurumlarının dijital araçları etkin ve sürdürülebilir biçimde kullanmalarına katkı sağlar. Amaç, hem sahada görev alacak öğretmenlere yol göstermek hem de politika yapıcılara ve eğitim yöneticilerine sürdürülebilir bir dijital eğitim ekosistemi için referans kaynağı sunmaktır.